وضیعت
مالداری در افغانستان
کریم پوپل
حدود
۸۰ %
مردم افغانستان به زراعت ومالداری اشتغال دارند. زياده تربيه
مالداری در قريه جات توسط زنان به پيش برده می‌شود.
صاف کاری پشم تار ساختن و بافتن قالين، گليمريال نگهداری گاو و
توليد لبنيات، حفاظت حيوانات کار زنان است.
توليد محصولات دامداری نه تنها زندگی روستايان را به پيش می
برد بلکه نياز مندی شهر ها را تکميل می نمايد .بناءً دامداری
يک شغل و بخش بزرگ از اقتصاد افغانستان را تشکيل می‌دهد. بدين
منظور در طی بيشتر از
۴۰
سال دولت و سازمانهای مرتبط کشاورزی در اصلاح نسل، تربيه
حيوانات و تهيه لبنيات صحی برنامه هايی داشته‌اند. در وزارت
زراعت معنيتی بنام مالداری وجود دارد. در تحت اداره و منجمنت
اين اداره بيمارستانهای حيوانی و مديريت های واکسين سازی
فعاليت دارند. اين بيمارستان ها در اکثر ولايات افغانستان فعال
اند. در ماه دسمبر سال
۲۰۰۳
سازمان غذائی جهان اولين سر شماری دامداری را در افغانستان
اجرا نمود. اين پژوهش در
۳۷۶۰۰
قريه که دارای
۳
ميليون نفوس بود صورت گرفت. هزينه اين تحقيقات که مبلغ
۳۸۰۰۰۰
دالر می گرديد توسط دولت ايتاليا پرداخته شد. در نتيجه اثبات
گرديد که اصلاح سازی حيوانات افغانستان طور طبيعی مدت
۱۰
يا بيشتر سال را ضرورت دارد. علت کم شدن حيوانات در افغانستان
خشکسالی ها و جنگ های چندين ساله بوده است. در سال
۲۰۰۳
افغانستان دارای 3.7 ميليون گاو، 8.8 ميليون گوسفند، 7.3
ميليون بز، 1.6 ميليون مرکب،
۱۸۰۰۰۰
اشتر،
۱۴۰۰۰۰
اسپ، 12.2 ميليون مرغ، مرغابی، فيل مرغ و کوک زری داشت. کثرت
گاو گوسفند اسپ در شمال افغانستان، پرندگان در صفحات مرکزی،
گاوميش در جلال آباد، غژگاو در ولايت بدخشان نسبت به ساير نقاط
افغانستان زياده می‌باشد.کوچی ها ماليکين 74.6
%
گوسفند
51.9%
بز و
۱%
گاو افغانستان می باشند.
اهميت مالداری در رشد اقتصادجامعه افغانی
پرورش مالداری در اقتصاد افغانستان از اهميت
خاص برخودار می باشد. صادرات پوست، روده، پشم يکی از اقلام مهم
صادراتی اين کشور را تشکيل می‌دهد. قبل از جنگ
۶۶
فيصد صادرات افغانستان را محصولات زراعتی تشکيل می‌داد. از
جمله محصولات نباتی
۵۰
فيصد و محصولات حيوانی
۱۶%
و محصولات پشم۱۰
%
اين صادرات را تشکيل می‌داد. عوايد محصولات زراعتی قبل از جنگ
۱۱۵
ميليارد افغانی و پس از جنگ
۱۱۸
ميليون دالر گرديده است بر خلاف واردات
۶۱۶
ميليون دالر گرديده‌است. در اين صورت افغانستان
۲٫۳
بيليون دالر دبت يا مقروض می‌گردد. در طول تاريخ بشری باشندگان
اين کشور از حيوانات نه تنها بمنظور گوشت بلکه بمقاصد پوست،
پشم، لبنيات، ترانسپورت، کشاورزی، خريد و فروش، سپورت و غيره
مورد استفاده قرار داده‌اند. گوشت حيوانات دارای طعم و مزه خاص
می‌باشد. گوشت دارای امينو اسيد های ضروری بوده که در رشد و
نموی بدن و مغز انسان حايز اهميت می‌باشد. افغانستان در سالهای
۱۹۹۰ - ۱۹۹۵
حدود
۲۲
ميليون گوسفند 3.6 ميليون گاو 8.9 ميليون بز داشت. در طی سال
های خشونت و خشک سالی توليد گوسفند، گاو و ساير حيوانات گراف
سعودی را پيموده است. در صورتی که علفچر های خشک شده دامنه
های هندوکش دوباره احيا گردد ساحه علفچر دوباره به
۳۱
ميليون هکتار يعنی
۴۹%
خواهد رسيد.
که تقريباً نصف خاک را تشکيل می‌دهد. طبق ارزيابی متخصصين
کشاورزی افغانستان گنجايش
۳۱۰
ميليون حيوان را دارد. يعنی
۱۱۰
ميليون گاو صد ميلون گوسفند
۱۰۰
ميليون ساير حيوانات و پرندگان را دارد. پس از سال
۲۰۰۲
سازمانهای
متعددی
تلاش ورزيدن تا بهبود در وضع کشاورزی و مالداری بياورند. دو
انجيو در بخش حيوانات و
۴۰
انجيو در بخش مرغداری فعاليت های را انجام دادند که ثمر بخش
بوده‌است.
تغذيه حيوانات در افغانستان
غذای حيوانات عبارتند از برگ ساقه و تخم غله
جات گندم جو جواری جودر علوفه جات اعم از برگ وساقه وتخم ارزن
باجره شاحل لبلبو رشقه شبدر ذرت جوار حبوبات [فاميل ليگوم]
لوبيا نخود ماش شفتل شاخل،کلول پتک، عدس ممپلی وتعداد از سبزه
ها برگ ساقه و ريشه گيا های طبيعی می باشد. دهقانان قسمت مورد
نياز نبات را برای خود نگه داشته باقی را به حيوانات خود می
دهد. علاوه بر اين حيوانات ضرورت به کلسيم نمک ويتامين ها و
انزايم ها دارند. حيوانات اهلی در افغانستان مدت ده ماه از
چراگاه ها طبيعی تغذيه می دارند. در دو ماه که سرما شديد می
باشد لازم است دهقانان خود غذا حيوانات خويش را تهيه دارند.
بهترين غذا برای حيوانات نشخوار کننده و شير ده رشقه می باشد.
بدين منظور دهقانان غذای زمستانی حيوانات را از مخلوط رشقه و
ساير علوفه جات می سازند که بنام بيده و سايلج گفته می شود.در
کشور های پيشرفته غذا، سايلج ،نمکيات و ويتامين های حيوانات را
کمپنی های متجرب بطور صحی با گرانتی و نورم توليد می نمايند.
بدين ترتيب مالداران عواطد خوب بدست می آورند. مثلاًيک گاو
افغانی با تغذيه و جای خراب در يک سال
۱۷۰۰
ليتر شير می دهد در حاليکه يک گاو دنمارکی
۹۰۰۰
ليتر شير می دهد. دنمارک مبلغ
۵۵
ميليارد کرون يا يک ميليارد دالر در سال از درک
صادرات شير و محصولات آن بدست می آورد.
علفچر و نوعيت آن
افغانستان دارای
۳۰
ميليون هکتار زمين علفچر می‌باشد که
۴۷
فيصد حصه خاک را تشکيل داده‌است. دامنه های کوه هندوکش چراگاه
طبيعی و دايمی را تشکيل داده است. صورت استفاده از چراگا های
افغانستان به دو نوع است. چراگاه مالداران و کوچی ها. کوچی در
موسم گرما با حيوانات خويش به چراگاه دامنه های هندوکش مسکن
گزين گرديده و در زمستان به مناطق گرم سفر می کنند. علفچر های
افغانستان در تحت مواظبت دولت قرار نداشته همه ساله توسط
مالداران محلی مورد استفاده قرار می‌گيرد. تناوب زراعتی در اين
علفچر ها وجود نداشته فاقد کنترول می‌باشد. چرای مفرط و للمی
کاری باعث ازدياد فرسايش خاک در اين کشور گرديده است. در
افغانستان چرا از اول بهار شروع شده در ماه عقرب ختم می‌گردد
که بعضاً در ماه های سنبله ميزان و عقرب مشکلات چرا وجود
دارد. در کشور های پيشرفته چراگا ها در کنترول قرار گرفته،
دولت يا مالداران ساحه چرا را به چند قسمت تقسيم می‌نمايند
يعنی چرا بهاری تابستانی و خزانی. يعنی همه چرا را به يک زمان
مورد استفاده قرار نمی دهند. هکذا تخم نباتات مورد نظر و کود
را با آن علاوه می‌کنند. نوعيت نبات و مقدار چرا کود را کود را
با آن علاوه می‌کنند. نوعيت نبات و مقدار چرا مستقيماً بالای
وزن حيوانات تاثير دارد. چرای بز کوه‌ها، چرای گوسفند و گاو در
دامنه های کوها و اشتر در دشت ها مناسب می‌باشد. استفاده از
بيابان زار ها برای چرا نامناسب است. در صورت چرا به صحرا خشک
مبدل می گردند.
تربيه
گاو
اين حيوان در تمام ساحات افغانستان وجود دارد.
زياد ترين نفوس اين حيوان در ولايات فراه جوزجان ولايت نورستان
بدخشان و تخار می‌باشد. انواع گاو های افغانستان عبارت اند از
گاو کابلی، قندهاری، غژگاو بدخشانی، کنری، شان خن سری، سيتانی
و از گاو های خارجی نيو جرسی هلستون، فريسين و بران سويس
می‌باشد. گاو های قندهاری و سيستانی دارای حسامت قوی وکنری
دارای جسامت لاغر می‌باشد. در افغانستان گاو را به مقاصد گوشت،
شير، کار، و انتقالات استفاده می‌نمايند. علاوه برآن گاو دارای
محصولات فرعی می‌باشد که دارای ارزش اقتصادی می‌باشد. محصولات
فرعی گاو عبارتند از پوست، کود حيوانی، استخوان آن می‌باشد.
کيفيت پوست نيز جز قيمت گاو است. پوست گاو
۸-۱۰
در صد قيمت گاو را و پوست گوساله
۱۵-۲۰ %
قيمت گوساله را در بر می‌گيرد. گوشت گاو دارای طعم لذيز و
دارای امينواسيد های ضروری می‌باشد. معمولاً گاو ها بمقاصد
گوشت و شير تربيه می‌شوند. از جنس نر آن بمقاصد مختلف استفاده
می‌نمايند. در افغانستان تا اکنون گاوداری بشکل فنی به نسبت
عدم امنيت و کمبود برق طور کل مروج نگرديده‌است. دارای سه نوع
گاو يعنی وطنی، گاو ميش، و غژگاو می‌باشد. در طی
۳۵
سال وزارت زراعت افغانستان با همکاری سازمانهای زراعتی جهان
تحقيقات در مورد نسل گيری گاو های خارجی با گاو های افغانی
اجرا نموده‌است ولی در مورد گاو گوشتی طور لازم کدام پروژه روی
دست نداشته‌است. در شرايط صفحات مرکزی افغانستان گاو های جرسی
و هولستون نتيجه مثبت داه‌است. در طی اين سالها به هزاران گاو
افغانی با سپرم گاو هلستون القاح گرديده است. در متباقی ساحات
افغانستان که هوای گرم دارد تربيه گاو حاصلات نه چندان خوب
داده است. در شراژط
۴۰-۴۵
درجه حرارت حيوانات مقدار زياد وزن خود را می‌بازد. در چنين
شرايط در صورتی که آب فراوان باشد تربيه گاو ميش مناسب است. و
اگرکمبود آب باشد لازم است در مورد بدست آوردن نسل اصلاح شده
وطنی پژوهش صورت گيرد. در کشور های سکننداوی يک مالدار با دو
نفر کارگر
۴۵۰-۵۰۰
گاو را تربيه نموده در سال
۲-۵
ميليون ليتر شير بدست می‌آورند. هر گاو در سال
۹۰۰۰
ليتر شير می‌دهد. علت آن هوای سرد نسل خوب، دادن غذای مکفی از
قبيل علوفه جات تخمر شده انواع نمکيات ضروری وکلسيم دار
می‌باشد.
ساختمان داخلی گاو
معده گاو دارای
۴
قسمت می‌باشد. در داخل معده گاو مکروبهای مفيده وجود دارد که
از علف شحم و امينو اسيد می‌سازد. در جهان بيشتر از
۲۵۰
نوع گاو وجود دارد. دانشمندان علم حيوانات تا فعلاً
توانسته‌اند الی صد نسل اصلاح شده را توليد کنند. گاو در سال
يک چوچه توليد می‌کند و از
۱۵-۲۵
سال عمر دارد. هر دوره شيردهی گاو
۹
ماه‌است. گاو دارای وزنهای مختلف اند .طور اوسط
۱۰۰۰-۱۵۲۰
کيلو گرام می باشند. زياده گاو های افغانی به نسبت کمبود تغذيه
لاغر می‌باشد. يک گاو افغانی در روز
۲-۵
ليتر شير و در سال
۱۰۰۰-۱۷۰۰
ليتر شير توليد می‌کند. مناسب ترين وقت کشتن گاو زمانی است که
به وزن
۷۵۰
کيلوگرام برسد.
ادامه دارد
